Na Ukrainie powstanie unikalny cykl filmów promujących czasy dawnej Rzeczypospolitej.
Stowarzyszenie Integracja Europa – Wschód wraz z polskimi i ukraińskimi partnerami planuje do 30 listopada 2018 roku zrealizować projekt pn.
Długofalowym celem projektu jest promocja Polski i rozwój polsko-ukraińskiej współpracy na rzecz otwartego dialogu, poznania i zrozumienia historii w nawiązaniu do dziedzictwa kulturowego i historycznego dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Dzięki podjętym działaniom w 2018 roku powstanie unikalny cykl filmów i reportaży z Ukrainy nt. polsko – ukraińskiego dziedzictwa historycznego, w którego tworzenie zaangażowani będą polscy i ukraińscy eksperci w tym historycy, publicyści, dziennikarze, działacze organizacji pozarządowych, grupy rekonstrukcji historycznych, media telewizyjne i portale internetowe, a także młodzież.
Źródło: fb.com/pluazdrona
Na liście ponad setki miejsc, które zostaną sfilmowane znajdą się powszechnie znane jak np. twierdza w Kamieńcu Podolskim, Chocim, Lwów czy Zbaraż. Jednakże dzięki wspólnym działaniom polskich i ukraińskich historyków zadbano także, by na liście znalazły się inne - mniej znane, ale cenne historycznie miejsca jak chociażby Podhorce, Pomorzany, Złoczów itp.
Na realizację projektu Stowarzyszenie otrzymało dotację z Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach konkursu Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2018.
Przygotowania do projektu rozpoczęły się już w 2016 roku z inicjatywy Radcy Bartosza Musiałowicza - wtedy kierownika Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Kijowie, a dziś dyrektora Instytutu Polskiego w tym mieście. Planowane działania wpisują się również w setną rocznicę Niepodległości Polski, która jak warto dodać 100 lat temu była państwem wielonarodowym.
Do współpracy zaproszono także Winnickie Stowarzyszenie Historyczne, Winnickie Regionalne Centrum Informacji "Kreatyw", Instytut Polityki Międzynarodowej i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Muzeum Dialogu Kultur w Kielcach oraz zespoły polskich i ukraińskich historyków na czele z dr Radosławem Sikorą z Polski oraz dr Ołeksandrem Alfiorowem i Dmytro Antoniukiem z Ukrainy.
Ekipa odpowiedzialna za nagrania filmów z wykorzystaniem dronów to specjaliści z Ukrainian Communication Group.
W bezpośrednie działania jako partner zaangażowany jest również Instytut Polski w Kijowie. Wspólnie z Instytutem zaplanowano m.in. organizację konferencji nawiązującej tematycznie do 360 rocznicy podpisania ugody hadziackiej.
Oprócz ww. cyklu filmów organizatorzy zaangażują w projekt młodzież z Kielc i partnerskiej Winnicy. We wrześniu na Ukrainę wyruszą polscy i ukraińscy studenci i uczniowie, którzy odwiedzą wybrane historyczne miejsca i nagrają relacje ze spotkań z mieszkańcami, historykami czy lokalnymi przewodnikami. Działania te będą widoczne na portalach społecznościowych Facebook, YouTube i in.
Poprzez szeroką promocję w Internecie, mediach i zaangażowanie młodzieży uda się dotrzeć do szerokiego grona odbiorców i nawiązać międzypokoleniowy dialog o wspólnej historii. Jest to ważne, gdyż wiele z tych miejsc, które zostaną w projekcie sfilmowane może nie przetrwać upływu czasu. Warto zatem podejmować działania na rzecz popularyzacji i zachowania miejsc wspólnego historycznego dziedzictwa wśród młodych pokoleń Polaków i Ukraińców.
Kto wie? Może dzięki tym wysiłkom uda się zachęcić do wędrówek śladami wspólnej historii dawnej Rzeczypospolitej przyszłych mecenasów kultury, inwestorów, czy rekonstruktów zabytków?
Już dziś prezentujemy fotografie z próbnych nagrań do projektu przygotowanych przez partnera medialnego projektu tj. agencję Ukrainian Communication Group z Kijowa.
Współczesna Ukraina to dziś strategiczny sąsiad Polski. Jednakże dawniej sąsiedztwo to było bliższe i składało się na wspólne dzieje Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Był to unikalny sojusz, w którym współistniały i kształtowały się różne narody na czele z Polakami, Litwinami i Rusinami. Na obszarach współczesnej Ukrainy i Polski warto dostrzec pozostałe po czasach Rzeczypospolitej znaczące wspólne dziedzictwo historyczne.
Dziedzictwo, które na nowo odkryte, poznane i zrozumiane może stać się źródłem nowych idei na rzecz integracji i dialogu narodów i społeczeństw - tak bardzo potrzebnego w dynamicznie zmieniającej się sytuacji w Europie i na Świecie.
Jednakże w najnowszej historii tj. w XX wieku zaszłości historyczne i zawirowania polityczno-gospodarcze niekorzystnie wpłynęły na wzajemne relacje Polaków i Ukraińców. Bezpośrednio przełożyło się to na pojawienie się zjawisk ksenofobii i alienacji potęgowanych funkcjonującymi stereotypami.
Sytuacja zaczęła ulegać zmianie po 1989 roku w Polsce i rozpadzie ZSRR w 1991, po którym Ukraina odzyskała niepodległość.
Dziś można powiedzieć, iż Polska wykorzystała swoją szansę i po procesie dynamicznych przemian gospodarczych jest obecnie pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej i NATO.
Tej szansy niestety nie wykorzystała Ukraina i dziś jest krajem pogrążonym w kryzysie polityczno - gospodarczym potęgowanym agresją militarną Rosji na Donbasie i aneksją Krymu.
Rewolucja godności na Majdanie, działania wojenne na Wschodzie i ww. aneksja skutkowały pojawieniem się fali nowego patriotyzmu w ukraińskim społeczeństwie - w dużej części wymierzonym przeciw Rosji. Z kolei sytuacja gospodarcza Ukrainy i naciski UE w pewien sposób zdeterminowały obecne władze do rozpoczęcia procesu trudnych reform. Na Ukrainie pojawił się także problem uchodźców wewnętrznych i masowej emigracji zarobkowej.
Jednakże w tej skomplikowanej sytuacji zarówno przed Polską, jak i Ukrainą pojawiają się nowe szanse i wyzwania.
Z jednej strony mamy dynamicznie rosnące zainteresowanie naszym krajem, imigrację zarobkową i edukacyjną do Polski już ponad miliona obywateli Ukrainy (wg Bankier.pl 2017-03-09 Milion Ukraińców zasiliło polski rynek pracy w 2016 roku).
Z drugiej jednak strony dzieje się to w czasach kryzysu imigracyjnego w UE, Brexitu, wojny informacyjnej i agresji militarnej Rosji na Ukrainie oraz wzrostu aktywności środowisk radykalnych destabilizujących proces europejskiej integracji.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w 2016 roku przez Socjologiczną Grupę Rating na zamówienie Międzynarodowego Instytutu Republikańskiego Ukraińcy najlepsze zdanie mają o Polsce i Białorusi – ponad 50% ankietowanych odpowiedziało, że w stosunku do tych krajów odnosi się ciepło albo bardzo ciepło (wg Wschodnik.pl 2016-07-20 Ukraińcy najlepiej odnoszą się do Polaków i Białorusinów).
Z kolei z raportu Instytutu Spraw Publicznych "Polska-Ukraina, Polacy-Ukraińcy - spojrzenie przez granicę" wynika, że obie nacje uważają, iż są do siebie w wielu kwestiach podobne i wzajemnie nie odczuwają do siebie dystansu. Ukraińcy oceniają Polaków i nasz kraj bardzo dobrze, kojarząc go z sukcesem ekonomicznym, a obywateli z wykształceniem i przedsiębiorczością.
Wraz ze spodziewanym dalszym napływem zarobkowym i edukacyjnym obywateli Ukrainy spodziewać należy się większej aktywności społecznej ukraińskiej diaspory, ale i nasilających się konfliktów na tle narodowościowym. Nie można tu również pominąć znaczącego zagrożenia, jakim jest agresywna polityka propagandowa Rosji mająca na celu postępującą destabilizację dobrych stosunków między Polską a Ukrainą.
Już dziś mają miejsce prowokacje, niszczenie miejsc pamięci i aktywne działania grup radykalnych nacjonalistów na Ukrainie i w Polsce wykorzystujących tragiczne momenty historii XX wieku.
Niestety zdarza się, iż dzieje się to przy udziale nieodpowiedzialnych polityków wykorzystujących historię do własnych celów.
Dodatkowo zaczyna nasilać się stereotyp, iż Ukraińcy zabierają Polakom miejsca pracy, czemu przeczą eksperci.
Wg Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM) były prowadzone badania analizujące rynki pracy, czy całą gospodarkę, z których wynika, że w Polsce imigranci wypełniają lukę na rynku pracy (Polskie Radio, J. Łozińska (IOM), 2016-10-19).
W związku z powyższym od pewnego czasu z przekazu medialnego w Polsce przebija się uproszczony obraz polsko - ukraińskich relacji przedstawiany przez pryzmat ww. prowokacji zw. z historią XX wieku oraz stereotypami.
Brak odpowiedniej reakcji na powyższe problemy może zagrozić w przyszłości stabilności stosunków polsko - ukraińskich, w tym zaszkodzić wizerunkowi Polski oraz spowolnić i tak już niełatwy proces integracji Ukrainy z UE.
Jednocześnie wg opinii ekspertów i badań własnych Stowarzyszenia Integracja Europa - Wschód Ukraińcy traktują Polskę jako państwo, na które mogą liczyć. Polacy często nie zdają sobie sprawy z pozytywnego stosunku Ukraińców.
Z perspektywy globalnej, mając na uwadze strategiczny cel, do jakiego dążymy w ramach Unii Europejskiej tj. jedność, rozwój i bezpieczeństwo Europy, nie sposób pominąć tak dużego sąsiedniego kraju, jakim jest Ukraina.
A Polska jako kraj granicy strefy Schengen i ze względu na ww. czynniki dla wielu Ukraińców staje się pierwszym indywidualnym krokiem w kierunku UE.
Z tego powodu weszliśmy w proces kształtowania się nowego początku międzynarodowych relacji Polski i Ukrainy. Tym razem jednak te nowe relacje tworzą nie tylko politycy i rządy, a zwykli ludzie - sąsiedzi w pracy, czy koledzy na uniwersytecie.
Proces ten jest długofalowy, ale jego efekty będą trwalsze, niż koniunkturalne deklaracje polityczne.
Dlaczego historyczne dziedzictwo na rzecz nowej integracji europejskiej?
Za czasów świetności I Rzeczypospolitej Polacy i Ukraińcy nieraz stawali ramię w ramię i bronili wspólnej sprawy. Stawką było bezpieczeństwo tego unikalnego na tamte czasy sojuszu.
Natomiast dziś to jednocząca się Europa jest gwarantem tak bezpieczeństwa, jak i rozwoju. Ukraińskie społeczeństwo zarówno poprzez Pomarańczową, jak i Rewolucję Godności wyraźnie pokazało Światu, że także chce żyć zgodnie z najcenniejszymi wartościami europejskimi.
Mając na uwadze wyżej zanalizowane czynniki i problemy eksperci przygotowujący projekt zdecydowali, iż warto wzbogacić współczesny polsko - ukraiński "dialog" o narrację historyczną odwołującą się do najlepszych momentów w naszej wspólnej historii tj. właśnie czasów I Rzeczypospolitej.
Warto "przypomnieć" społeczeństwom naszych krajów, iż barwne i bogate dziedzictwo historyczne i kulturalne Rzeczypospolitej może być źródłem zrozumienia, ale i inspiracji do wspólnego rozwoju tej części Europy.
Istnieją mocne i przekonujące podstawy do takiej narracji w postaci wielu zachowanych jeszcze miejsc historycznych na Ukrainie i w Polsce, w tym: licznych zamków, pałaców czy świątyń.
Należy jednak jak najszybciej wykorzystać ten czas, gdyż nagranie cyklu filmów będzie miało w znacznej mierze charakter archiwalny. Jak wspomiano na początku artykułu wiele spośród miejsc, do których organizatorzy dotrą z kamerą i dronem zapewne nie przetrwa najbliższych lat, lub popadnie w jeszcze większą ruinę. Trzeba zatem działać, póki jeszcze jest czym zaciekawić ludzi.
Zachowanie wspólnego dziedzictwa historycznego jest przecież korzystne także i dla Ukrainy - choćby nawet z powodu rozwoju turystyki, czy możliwości znalezienia międzynarodowych inwestorów, czy instytucji gotowych wesprzeć ochronę zabytków.
Równolegle poprzez zaplanowaną kampanię promocyjną w tradycyjnych i nowoczesnych mediach chcemy szczególnie mocno zaangażować młodzież do dyskusji i głębszej refleksji nad tym co nas współcześnie łączy, a co ma swe źródło w historii.
Dziś w połączeniu z nowoczesnymi środkami masowego przekazu i Internetem kinematografia jest (wbrew przewidywaniom Louisa Lumière’a, że to "sztuka bez przyszłości") jednym z najpopularniejszych i najbardziej lubianych sposobów artystycznej ekspresji.
To właśnie od koncepcji filmowej narodziła się idea niniejszego projektu. Idąc śladami wspólnej historii grupa ukraińskich i polskich ekspertów z Kijowa, Winnicy i Kielc opracowała koncepcję nakręcenia cyklu krótkich filmów promujących Polskę i wspólne historyczne dziedzictwo zachowane do dziś na Ukrainie.
Opisy filmów tj. komentarze historyczne zostaną przygotowane w 3 językach (polskim, ukraińskim i angielskim).
Z kolei z dronami i kamerami śladami wspólje historii wyruszą eksperci z Ukrainian Communication Group z Kijowa.
Warto podkreślić, iż będzie to pierwszy taki cykl unikalnych filmów promujących polsko - ukraińskie dziedzictwo historyczne nakręconych z wykorzystaniem popularnych dziś dronów.
Oprócz oczywistego przekazu promocyjnego filmy będą miały charakter edukacyjny - możliwy do wykorzystania w szkołach, uczelniach, bibliotekach, ale i w domach.
2. Internet, nowe media i zaangażowanie młodzieży
Drugą strategiczną część projektu stanowić będzie organizacja polsko - ukraińskiej kampanii społecznej w Internecie, w tym w mediach społecznościowych tj. Facebook (fb.com), Instagram i YouTube (youtube.com).
Tym razem ukraińscy i polscy studenci i uczniowie, wyruszą na Ukrainę śladami wspólnej historii.
Celem ich jednak będzie nagranie cyklu reportaży - sond ulicznych i dialog z mieszkańcami historycznych miejscowości wybranych do projektu. Polscy i ukraińscy studenci i uczniowie z Kielc będą dzielić się swymi wrażeniami poprzez bezpośrednie relacje z podróży po Ukrainie na wspomnianych portalach społecznościowych.
Wyprawa zarówno młodzieży, historyków, czy dziennikarzy "śladami wspólnej historii" oraz szeroka akcja społeczna nadadzą kampanii filmowej nowego spoęłcznego wymiaru. Dla ludzi zaangażowanych w projekt będzie to niezwykłe doświadczenie, którego wszystkich pozytywnych efektów społecznych nie da się przewidzieć.
A idee często generują nowe inicjatywy, co potwierdzają doświadczenia Stowarzyszenia Integracja Europa - Wschód.
W 2015 roku Stowarzyszenie zrealizowało akcję promującą Polskę na Ukrainie pod hasłem "Objazdowa Szkoła Języka Polskiego" w obwodach: żytomierskim, chmielnickim i winnickim. W czasie 3 tygodni zorganizowano 50 spotkań, w których udział wzięło ponad 2000 osób. Akcja była realizowana w ramach projektu pod nazwą "PL+UA=EU. Polsko - ukraińskie spotkania na szlaku do Zjednoczonej Europy" współfinansowanego przez MSZ (Współpraca w dziedzinie dyplomacji publicznej 2015). Akcja pokazała organizatorom, jak duże jest zainteresowanie kontaktami z Polską także na płaszczyźnie zwykłych relacji dotyczących życia codziennego w Polsce i na Ukrainie.
Warto także dodać, iż koncepcja realizacji polsko-ukraińskich projektów pod hasłem "Śladami wspólnej historii..." realizowana jest przez Stowarzyszenie już od 2011 roku. Na przestrzeni lat były to zarówno wizyty edukacyjne, reportaże, fora czy międzynarodowe konferencje - m.in. w ramach zadań publicznych współfinansowanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Po prostu: do Polaków i Ukraińców, młodzieży, środowisk opiniotwórczych, organizacji pozarządych, szkół, uczelni i tych wszystkich osób i instytucji, których uda się zainteresować dziedzictwem historycznym dawnej Rzeczypospolitej.
Polacy wychodzą z inicjatywą historycznego dialogu z Ukrainą poprzez ciekawe współczesne formy komunikacji i prezentacji pamiątek wspólnego historycznego dziedzictwa dawnej Rzeczypospolitej.
Planując projekt (podobnie jak w przypadku cyklu wcześniejszych inicjatyw „Śladami wspólnej historii…”) kierowaliśmy się przesłaniem płynącym ze słów zmarłego w 2011 roku prof. Bohdana Osadczuka (nazywanego atamanem polsko – ukraińskiego pojednania). „Pytany o to, czego nie udało mu się zrobić w relacjach polsko-ukraińskich odpowiadał:
- Nie udało mi się utworzyć jakiegoś wspólnego ciała polsko-ukraińskiego (...), jakiejś stałej konferencji, którą można by zwoływać w razie potrzeby, w krytycznych momentach. Nie udało się to (Jerzemu) Giedroyciowi, nie udało się mi, bo może jest to zbyt ambitny plan. Ale najważniejsze jest, by mieć jakąś wizję rozwoju, bo tylko w ten sposób można przyciągać społeczeństwa [źródło: Rzeczpospolita, 2011].
Dziś wiemy już, że w świecie tak ważne przedsięwzięcie ma większe szanse powodzenia przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii i komunikacji. Fizyczne granice nie są już barierą nie do przejścia, a informacje, pomysły i co ważne: idee docierają do ogromnej ilości ludzi znacznie szybciej - przez Internet czy telewizję.
Jesteśmy przekonani, iż poprzez projekt rozpoczniemy poszukiwanie nowych idei w polsko - ukraińskiej współpracy inspirując się cennym historycznym dziedzictwem Rzeczypospolitej.
Autor: Krzysztof Kalita
Tłumaczenie: Iryna Vitiuk
Fotografie: Archiwum Stowarzyszenia Integracja Europa - Wschód na podstawie nagrań Ukrainian Communication Group.
